Milis Linux Gelişim Raporu 2019-2021 ve 2.1 Sürümü

2021 yılı bitimiyle beş yıllık gelişim sürecini tamamlayacak olan Milis Linux Projesinin 2021-Ağustos ayına kadar olan gelişim sürecini özetlersek;

2019 yılı itibariyle Akdeniz Üniversitesi bünyesinde Bilimsel Araştırma Pojesi olarak başlattığımız 2.0 sürüm çalışmaları, 2020 yılında bir yıllık proje olarak tamamlanarak proje sonuç raporunda da ayrıntılı olarak anlatılmıştır. Proje kapsamında taahhüt edilen geliştirmeler yerine getirildiği gibi Milis 2.0 Beta sürüm seviyesinde kullanıma sunulmuştur. Ayrıca proje çıktısı olarak "Linux Tabanlı Hafif ve Açık Kaynak Kodlu Büyük Veri Dağıtımı Gerçeklemesi" konulu yüksek lisans tez çalışması yapıldığı gibi Milis Linux ilişkili akademik makaleler de yayınlanmıştır. Bütün bu süreçte yapılanlar projenin çok yönlü bir şekilde gelişimine katkı sağlamıştır. Bilhassa projenin üniversite bünyesinde tazelenmesi, akademik yönden ele alınmasını sağlayarak farklı geliştirmeler yapılması gerekliliğini doğurmuştur.

Dolayısıyla Milis Linux, "Milli İşletim Sistemi" ideali doğrultusunda projenin özgün niteliğinin artırılması ve Linux dünyasındaki gelişmeleri de dikkate alarak 2021 başlarında 2.1 sürümü için çalışmalara başlamıştır. 2021 yılı Ağustos ayına kadar Alfa imaj çalışmaları yapılarak Beta sürüm seviyesine gelinmiştir. Milis Linux 2.0 Beta seviyesinde kararlı sistem ayarında her ne kadar 2 senedir kullanılsa da artık eskisi gibi aktif geliştirilmeyecektir. Gönüllü ekibimiz ile tüm enerjimizi 2.1 sürümü ile daha özgün ve kararlı bir sistem için harcayacağız.

2.1 Sürümü ile gelen temel yenilikleri gerekçeleriyle beraber sayarsak;

• Başlatıcı (init) sistemi olarak Militer adlı kendi init sistemimize geçildi. 1.0 ve 2.0 da kullanılan Sysvinit init sisteminin yönetiminin ve bakımının güç olması böyle bir değişikliği gerekli kılmıştır. Militer ile sistem, sadece gerekli servisle açılıp yönetimi tek bir ayar dosyası üzerinden yapılmaktadır. Ayrıntılı bilgi için servis yönetim belgesi incelenebilir.
• Öntanımlı grafik sunucusu olarak X yerine sadece Wayland kullanıldı. X sunucusu ve bileşenlerinin eskisi gibi bakım almaması ve Linux grafik yığını için karmaşık bir mimariye sahip olması bu değişikliği gerektirmiştir. Wayland üzerinde şu an için Wayfire pencere yöneticisi taban alınarak kendi masaüstü kompozisyonumuz kullanılmaktadır.
• Sistemin kolay ayarlanabilir olmasını sağlamak için dinamik arayüzlere sahip Ayguci adlı modüler ayar uygulaması eklenmiştir. Bu uygulama ile kolayca sisteme ilişkin ayarlar yapılacağı gibi sistem hakkında ayrıntılı bilgilere de erişilebilecektir. Ayrıntılı bilgi için Ayguci belgesi incelenebilir.
• C ve C++ ın yanısıra farklı programlama dilleriyle (Rust, Go, Zig) yazılmış sistem uygulamaları kullanıldı. Bu yaklaşım ile sistem için sorunsuz çalışan uygulamalar sisteme dahil edilmiştir.

Bu değişikliklerin yanısıra MPS (Milis Paket Yöneticisi) de geliştirilmeye devam edilmiş ve farklı özellikler eklenmiştir. Ek olarak 2.1 sürümlerinde kendi bünyemizde geliştirdiğimiz arayüz uygulamaları da yer alacaktır.

Sağolsun gönüllü ekibimiz de dinamik yapıda sinerjisini koruyarak daimi olarak katkı sunmaktadır. İlerleyen aylarda Milis Linux 2.1 sürümünün Beta sürümleri yayınlanarak kararlı imaj çalışmalarına devam edilecektir.

M.Numan İNCE (Milis Linux Proje Kurucu ve Ana-Geliştiricisi)